Usta Şairlerden Şiir Üzerine Görüşler – Yavuz Özdem

Bugün ki konuğum Yavuz Özdem

“Bu bir şiirdir” dediğiniz şiiri nasıl tanımlarsınız?

Zor  bir karardır; ‘ bu bir şiirdir’ kararı.  Değişkendir de; yıla, yıllara, mevsime, gününe  göre farklılık  gösterir, gösterebilir. Ancak  bu konuda bahse konu şiirin şairini tanımam ve de  başka  şiirlerini tanıyor olmam  önemlidir benim için; çünkü şiirde sürekliliğe inanan biriyim. Biraz da geride bıraktığım yılları dikkate alarak,  beceri kazanmak, yetilerin gelişmesi, geliştirilmesi…anlamlarına gelen ‘meleke kesbetmek’ deyimini kullanabilirim. Yıllar süren  muavinlikten sonra minübüsü kullanan kişiler gibi; hani onlar düşünmeden direksiyon  çevirip, arkaya para üstü verirken  pencereden dışarıya ‘önüne bak diye bağırırlar ya, öyle…

Şiir yazan herkes şair midir? Sizce şair kimdir?

Yalınkat (tek katlı, katmanlı) bir cevap olarak, şiir yazan veya söyleyen kişiye şair denir. Şüphesiz siz bunu sorgulamıyorsunuz, sizinki ‘bir ölçü yok mudur bu meselede’ anlamında bir soru. Bir ölçü veyahut ölçüler var elbette. En azından irili ufaklı edebiyat ve şiir dergilerinde   yer almak, bulmak bir ölçü olarak düşünülmeli; ancak süreklilik kaydıyla. Yayımladığı kitap-kitaplar, hakkında yazılanlar, şart değil; ama aldığı ödül  veya ödüller de vb. bu işin içine katılabilir.

Genç şairler için neler söylemek istersiniz? Şiir de nasıl bir yol izlemeliler sizce?

Öncelikle genç şairler diye bir kategori yoktur, diyebilirim veya olmamalıdır. Yarattığı metin veya metinler için bir özellik arz ediyorsa ‘gençlik’ vurgusu yapılabilir, o ayrı. Bu biraz da (siyasal veya yazınsal) iktidarları, iktidalara yakınlığı, uzaklığı,  kişisel ilişkileri, beğenileri vb. kapsayan bir adlandırmadır.     

 Şiir için veya şiire  özel bir yol, yoktur bence; mesele ‘bir bütün’ olarak dikkate alınmalıdır. Kitap okumak, film izlemek, tiyatroya gitmek, içki içmek, tartışmak, özür dilemek, sevmek, dostlarla, sevgililerle buluşmak…yani bu yolda liste hepimiz için kabarık…ve yazmak…

Genç şairlerle bir araya geliyor musunuz? (Pandemi sonrası için, sosyal medya aracılığıyla görüşüyor musunuz?) Onlara yönelik herhangi bir çalışma yürütüyor musunuz?

Günümüz koşullarının   izin verdiği   kadar diyelim. Sosyal medya aracılığıyla daha bir ‘haberli’ oluyorum, oluyoruz.

Sorunuzun ikinci bölümü için  önce şunu söylemeliyim, söyleyebilirim;  her şair kendi şiirinin peşindedir ve  ben de öyle yapıyorum. Ancak ben, şair kardeşim Metin Cengiz’le çıkardığımız şiir dergisinin (Şiirden)- ki on yılı devirdik ve  şiir sorumluluğunu taşıyorum derginin- her sayısında  sekiz-on ‘genç şaire’ yer veriyoruz. Ayrıca  Şiirden Dergisi olarak koyduğumuz ödüle otuz yaş altı sınırı getirdik ve kitaplarını yayımladık. Takip ettiyseniz bilirsiniz, Tekrar olacak; ama  bu bağlamda  Şiirden İlk  kitap ödülünü alan  ‘genç’ arkadaşlarımız oldu ve aynı  ilk yapıtlarıyla  başka ödüller  de  alarak yollarına devam ediyorlar. ( Selenay Kübra Koçer, Attila İlhan İlk Kitap şiir ödülü ,Tuğçe Tekhanlı da Kıbrıs İki Toplumlu Genç Şairler Yarışması Birincilik Ödülü)  Kaldı ki  gençlere yönelik bir çalışma yürütmek  şairin-şairlerin değil de ;  kültür bakanlığının, sendikaların yazar, şair örgütlenmelerinin işi olsa gerektir.

Genç şairleri geleneğe bağlı buluyor musunuz?

Bütün şairler yazılmış ve yazılan şiirin içindedirler; bu bağlamda bağlılık her  şairde az-çok vardır, bulunur.

Şiir üzerine yazılan “aydınlatıcı, ufuk açıcı” diyebileceğiniz birkaç kitap önerisi alabilir miyiz sizden?

Günümüzde kitapları tanımak (tanımak isteyenlere kuşkusuz)  bir hayli kolaylaştı; ve fakat sorduğunuz için birkaç yapıt adını anabilirim.. Terry  Eagleton’dan  başlayabilirim, özellikle  Şiir Nasıl Okunur;  sonra Gaston Bachelard ve Mekanın Poetikası, sonra Harold Bloom’dan Etkilenme Endişesi…    Bizden Özdemir İnce’nin   Şiir ve Gerçeklik ve  Yazınsal Söylem Üzerine,Metin Cengiz’den  Şiir, Dil, Şiir Dili, Şiirsel Anlam ve  İmge Nedir; Celal Soycan’dan   Şiir İçin Notlar; Şiirin Zamanı/ Zamanın Şiiri , Yücel Kayıran’dan   Kritiğin Toprağında…hemen aklıma gelenler…  

“Şiir okunmuyor” deniliyor sürekli. Bu söylem sizce ne kadar doğru? Şiire yönelik bir itibarsızlaştırma eylemi olabilir mi aynı zamanda?

Doğru şiir okunmuyor. Ancak nitelikli film de izleyici bulamıyor. Öykü, roman da öyle, yani işin içine edebiyat, sanat girince pek ‘alıcı’bulunamıyor. Üzülerek söylüyorum…Edebiyatsızlaştırılan bir toplum olduk…

Şiir okurlarına herhangi bir okuma öneriniz var mı?

Tarih, mitoloji, sosyoloji, felsefe başta olmak üzere doğru dürüst okumalar yapılmazsa eğer, şiir okuru olmak  da zordur bence…

Kıymetli zamanını ayırarak şiir üzerine görüşlerini bizimle paylaştığı için Yavuz Özdem’e teşekkür ediyorum.

Ben de teşekkür ederim…

YAŞLI KİTAP

Babam 13 Temmuz 1977’de vefat etti.
1
Bugün 13 Temmuz 2010 Salı. Sabah.
Babamdan kalan kitapları karıştırıyorum,
küçük bir tahta dolapta. Kitap-yazar adları
baskı tarihleri, elle yapılmış karton kapakta
küçük harflerle Dostoyevski, iri harflerle
EZİLENLER. Ne kadar yaşlı bir kitap diyorum.
Araya çok şehir, çok sürgün
girecek kadar yaşlı.

Korkuyorum bir an kitabı açmaya, açarsam
koyu gölgeler sinecek sanki ellerime.
Varlığını
yalnız benim belleğimde sürdüren bir an bu.
Bencil, yüksek derecede yıkıcı.
Bir iz, bir gölge, bir pencere’yle bir an.
Ezgisi
uzakla yakının uyumundan doğan
2
Bugün 13 Temmuz 2010 Salı. Akşam
Sana teşekkür ederim yaşlı kitap
Bir söyleme çağırdın beni
İçine kelimeler çöreklenen

Bir kaç kahvaltı ağacı
Yaz küpeleri takmış bir gelin
Ve birkaç dut
Tekrara çağırdın

Sana teşekkür ederim yaşlı kitap
Zihnime bir doğa kazandırdın
3
Bugün 14 Temmuz 2010 Çarşamba.
Dün kitap için yaşlı dedim
ama gece rüyamda
o tahta dolabı kerpiç bir duvara gömdüm.
Bunun üzerine anladım ki yaşlı olan kitap değil
tahta kokusu zamanın.
Yavuz Özdem
Yaşlı Kitap-2014

Yavuz Özdem 1956’da Elazığ’da doğdu. Yüksek Öğrenimini tamamla- dıktan sonra kısa bir süre devlet okullarında; sonra da özel okullarda öğretmenlik yaptı. Şair halen İstanbul’da yaşamaktadır.

İlk şiirleri Yazarlar Kooperatifinin çıkardığı, Yazko Ede- biyat ve Attila İlhan’ın çıkardığı Sanat Olayı’nda yayın- landı. Daha sonra ise Varlık,  Hürriyet Gösteri, E  Dergisi, Yasakmeyve, Kitaplık, Edebiyat Eleştiri, Ötekisiz,   Şiirlik, Atika Şiir, Şiir Ülkesi, Şiir Oku, Islık, Yaratım, Patika, Esmer, Papirüs, Şiirden… gibi der gilerde şiirleri ile yer aldı. Şiirleri İngilizce, Fransızca, İspanyolca, İtalyanca, Arapça, İbranice, Azerice Rumen- ce ve Kürtçe’ye çevrildi. Katıldığı festival kitaplarında, dergi ve antolojilerde yayımlandı.

Şiirlerinin yanı sıra, şiirin sözcüklerle ne yapıp ettiğine baktığı, tekniğin ve biçimin içeriğini araştırdığı dile ve şiire ilişkin yazılarını Hürriyet Gösteri, Cumhuriyet Ki- tap, Virgül ve Şiirden başta olmak üzere pek çok dergide yayımladı.

Ayrıca, ustalardan ve genç şairlerden seçtiği  örnekler- den yola çıkıp dil-biçim-biçem-imge gibi konuları ele al- dığı değinileri “Rüzgar Odası” başlığıyla Hürriyet Gösteri dergisinde 2009’dan bu yana yayımlanmakta.

Atika Şiir (1992) ve ŞİİRDEN dergisi (2010) yönetiminde görev aldı. Digraf Yayıncılık’ın (2005) kurucuları ara- sında bulundu ve bu yayınevinin ŞİİRDEN dizisi editörlüğünü bir süre üstlendi.

Türkiye Yazarlar Sendikası, PEN Yazarlar Derneği üye-sidir.

Yayımlanmış şiir kitapları:

 Göl (1991), Bir Yüzle Yürüme- nin Kitabı (1994), Adınız Kime (1997), İstanbul Yolcusu Kal- masın (1999), Yer Gece Dinlenir (2005), GümüşTen Fotoğraf (2007), Benim Yapamadığımı Yap (Seçme Şiirler, 2009), Meydanda Kalalım (2010), Yaşlı Kitap (2014), Yalancı Kesinlik (Seçme Şiirler-2018), Unutmama İmgesi (2019)

İnceleme- Eleştiri: Şiir ve Dil (2005), Şiirin Sözü (2011)